Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης (BSc, MSc, MBA, PhDc)- Προπονητής Τριάθλου και Εκδότης των Ηλεκτρονικών Περιοδικών Τριάθλου Triathlon.gr, TriathlonWorld.gr & TriathlonCoach.Gr (Email : smartsportcoach@hotmail.com & Κινητό : 6937170260)
Εδώ και τριάντα χρόνια χρόνια που ασχολούμαι συστηματικά με το Τρίαθλο ως αθλητής, προπονητής, αρθρογραφος, διοικητικό προσωπικό, διοργανωτής αγώνων κ.λπ. είχα την τύχη να γνωρίσω πάρα πολλούς προπονητές και να προπονήσω και να προπονηθώ με πολλούς αθλητές και αθλήτριες διαφόρων ηλικιών και επιπέδων.
Ολη αυτή η εμπειρία μου έχει διδάξει ότι η επιλογή προπόνητή και γκρουπ προπόνησης είναι ο πιο κρίσιμος παράγοντας στην αθλητική μας εξέλιξη και ακόμα στο εάν θα «ασχοληθούμε» επί χρόνια με το άθλημα ή απλά θα κάνουμε ένα πέρασμα, όπως έχουν κάνει χιλιάδες Ελληνες.
Δυστυχώς το Τρίαθλο στην Ελλάδα δεν μπήκε ποτέ σε στέρεες βάσεις. Δεν υπήρξαν ποτέ οργανωμένα σωματεία, με σωματειακούς προπονητές, που να δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε οι αθλητές να προπονηθούν σε ένα οργανωμένο περιβάλλον.
Τα σωματεία που ήταν το κύτταρο του ελληνικού αθλητισμού αλλά και του ευρωπαικού, στην περίπτωση του Τριάθλου δεν δημιούργησαν συνθήκες ανάπτυξης (Σημείωση : προσπάθούμε περιφραστικά να το περιγράψουμε καθώς δεν είναι το θέμα του παρόντος άρθρου).
Ετσι στην Ελλάδα, με εξαίρεση το 1996 – 2000 που τα σωματεία παρήγαγαν έργο, είχε ένα μοντέλο ανάπτυξης τύπου ΗΠΑ, βασιζόμενο στα age groups. Δηλαδή ο κάθε αθλητής έπρεπε και πρέπει να φροντίσει μόνος του για όλα : αγορά αθλητικού εξοπλισμού, επιλογή προπονητή, εύρεση προπονητικών χώρων προπόνησης κ.λπ.
Δυστυχώς μερικές φορές τα περιοδικά Τριάθλου, ελπίζουμε εμείς να είμαστε εξαίρεση, δημιουργούν την λάθος εντύπωση ότι ο καθένας μπορεί να προπονηθεί μόνος του δημιουργώντας το δικό του πρόγραμμα προπόνησης καθώς παρουσιάζουν ως μασημένη τροφή την επιστήμη της άσκησης. Δεν υπάρχει ποιο λάθος κίνηση. Αυτός είναι και ουσιαστικά και ο λόγος που οι περισσότεροι αθλητές ασχολούνται 2-3 χρόνια με το Τρίαθλο και ύστερα σταματούν. Η και αυτοί που συνεχίζουν χάνονται στην μαύρη τρύπα των πολλών αργών χιλιομέτρων.
Νομίζω ότι το έχουμε κάνει απόλυτα καταννοητό ότι χρειάζεται να υπάρχει προπονητής ο οποίος θα μας
προσφέρει τα παρακάτω :
-
Θα μας μάθει την σωστή τεχνική σε κάθε αγώνισμα και θα διορθώνει τα τυχόν λάθη, ιδίως τα σημαντικά
-
Θα μας βοηθήσει να επιλέξουμε αθλητικό εξοπλισμό και θα μας βοηθήσει να μάθουμε τους τρόπους χρήσης του.
-
Θα σχεδιάζει και θα τροποποιεί το προπονητικό μας πρόγραμμα.
-
Θα μας μαθαίνει τα προπονητικά και αγωνιστικά «μυστικά» του αθλήματος
-
Θα σχεδιάσει το προσωπικό μας μακρο πρόθεσμο πρόγραμμα ενασχόλησης με το άθλημα
-
Θα μας παρακινεί και θα εξασφαλίζει ότι δεν θα βαρεθούμε να κάνουμε χρόνο με τον χρόνο την ίδια προπόνηση
-
Θα μας βοηθάει να επιλέξουμε τους σωστούς για εμάς αγώνες.
-
Θα μας απαλλάξει από ακόμα ένα στρες στην ζωή μας.
Πως θα επιλέξουμε τον σωστό προπονητή; Πριν να απαντήσουμε αυτή την ερώτηση πρέπει να διευκρινήσουμε τα παρακάτω :
-
Κάποιος που δεν έχει κάνει Τρίαθλο ως αθλητής επί χρόνια είναι αδύνατο να γίνει προπονητής Τριάθλου.
-
Υπάρχουν πολλές προπονητικές σχολές και ο κάθε προπονητής έχει υιοθετήσει κάποια προπονητική σχολή/ προσέγγιση.
-
Δεν υπάρχει τέλειος προπονητής και δεν υπάρχει προπονητής που να τα ξέρει όλα.
-
Δεν υπάρχει προπονητής που να είναι αποτελεσματικός με όλους τους αθλητής. Μπορεί ένας αθλητής να είναι πολύ μέτριος και μόλις αλλάξει προπονητή να βελτιωθεί εντυπωσιακά και φυσικά αντίστροφα. Αθλητές που ήταν πολύ επιτυχημένοι μόλις αλλάξουν προπονητή να μην βελτιώνονται ή ακόμα και να χειροτερεύουν.
-
Η ύπαρξη προπονητή είναι απαραίτητη. Καλύτερα έναν μέτριο προπονητή από το να μην έχουμε προπονητή.
-
Ο προπονητής πρέπει να πρωτάσει την υγεία του αθλητή πέρα από τις αθλητικές επιτυχίες. Αθλητές που συνειδητά θέτουν σε κίνδυνο την σωματική ή ψυχική υγεία των αθλητών μόνο και μόνο για να επιδείξουν αθλητικό έργο θα έπρεπε να μην υπάρχουν στον αθλητισμό.
Βασικά στοιχεία επιλογής του προπονητή.
Για να επιλέξουμε τον σωστό προπονητή πρέπει να λάβουμε οπωσδήποτε και τα παρακάτω :
-
Να βρούμε έναν προπονητή τον οποίο τον σεβόμαστε πρωτίστως ως άνθρωπο και δευτερευόντως ως γνώστη του αντικειμένου. Σε συνέχεια αυτού να εξασφαλίσουμε ότι υπάρχει μία σχέση αμοιβαίας εκτίμησης, εμπιστοστύνης και σεβασμού. Εάν δεν πιστεύουμε εμείς ότι έχουμε το καλύτερο προπονητή, που μας δίνει αυτοπεποίθηση τότε υπάρχει ημερομηνία λήξης και η σχέση θα τελειώσει. Η σχέση θα τελειώσει όταν και ο προπονητής δεν πιεστεύει σε εμάς ως αθλητές.
-
Να βρούμε έναν προπόνητή ο οποίος έχει ενστερνιστεί προπονητική φιλοσοφία η οποία μας ταιριάζει. Εάν είμαστε αρχάριοι είναι δύσκολο να ξέρουμε ποια προπονητική σχολή ταιριάζει στην προσωπικότητα μας και στις αθλητικές μας δυνατότητες. Ομως κάποιος μέτριος προς προχωρημένος αθλητής πολύ εύκολο μπορεί να αντιληφθεί ποια προπονητική σχολή/ προσέγγιση του ταιριάζει.
-
Υπάρχουν προπονητές που ειδικεύονται σε συγκεκριμένο προφίλ αθλητών. Σε πολλά αθλήματα υπάρχουν άντρες προπονητές που προπονούν γυναικείες ομάδες ή προπονητές που είναι πολύ επιτυχημένοι σε τμήματα υποδομής. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ικανοί να προπονήσουν elite αθλητές, δηλαδή αθλητές υψηλού επιπέδου. Αντιθέτως μάλλιστα. Ομως μερικές συγκεκριμένες κατηγορίες αθλητών όπως γυναίκες ή νεαρά άτομα θέλουν συγκεκριμένη προπονητική νοοτροπία. Εχοντας προπονήσει και προπονηθεί με γυναίκες τριαθλήτριες καταννόησα ότι και λόγω φυσιολογίας σώματος αλλά και λόγω νοοτροπίας πρέπει να τις προπονείς διαφορετικά λαμβάνοντας υπόψιν μία σειρά ιδιαιτεροτήτων οι οποίες προκύπτουν λόγω σωματικών/ ορμονικών διαφορών, διαφορών προσέγγισης στον αθλητισμό όσο και προσέγγισης που έχουν στον αθλητισμό.
-
Υπάρχουν προπονητές που ειδικεύονται σε κάποια απόσταση. Δεν είναι δυνατόν κάποιος να είναι εξίσου καλός στην προπονητική του Ironman αλλά και της Ολυμπιακής απόστασης.
-
Θέλουμε πρόγραμμα προπόνησης ή και παρακολούθηση από κοντά; Εάν είμαστε επί χρόνια τριαθλητές με εξαιρετική τεχνική κατάρτιση και γνώση του αθλήματος τότε ένας έμπειρος προπονητής που να μας δώσει πρόγραμμα ίσως αρκεί. Εάν όμως είμαστε αρχάριοι ή δεν έχουμε υποδομή στην κολύμβηση, η σε κάποιο άλλο άθλημα τότε ίσως χρειαζόμαστε να σε εβδομαδιαία βάση συστηματική παρακολούθηση.
-
Να βρούμε έναν προπονητή που θα έχει χημεία με εμάς.
-
Οχι στα τυποποιημένα προγράμματα. Η προπονητική δεν είναι συνταγή μαγειρικής που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους αθλητές/-τριες και σε όλες τις περιστάσεις. Αυτά τα προγράμματα είναι χαμένα λεφτά
Για να μην σας φαίνονται τα παραπάνω θεωρητικά να σας τονίσω ότι έχουμε παραδείγματα αθλητών – προπονητών που η όλη επιτυχία οφείλεται στην πολύ καλή χημεία αυτών των δύο ανθρώπων. Προσωπικά το έχω βιώσει άπειρες φορές. Την καλύτερη αθλητική απόδοση την είχα με Ρώσσο προπονητή ο οποίος έβαζε πολύ μεγάλα προπονητικά φορτία (πρωί 5 χιλιόμετρα κολύμβησης και 2-3 ώρες ποδηλασία – απόγευμα 1 με 2 ώρες τρέξιμο και 2-3 χιλιόμετρα κολύμβησης και βάρη). Αυτό γιατί :
-
Η προπονητική του φιλοσοφία ταίριαξε με εμένα ως αθλητής. Ο καθένας από εμάς έχει ένα ταλέντο, που πολλές φορές δεν μπορεί – αλλά πρέπει- να ανακαλύψει. Κάποιος έχει φυσική ταχύτητα, κάποιος άλλος εξαιρετική νευρομυική συναρμογή… Προσωπικά μπορώ να αντέξω μεγάλο όγκο και εντάσεις προπόνησης.
-
Ενώ όλοι οι αθλητές από την κολύμβηση που προπονούσε διαμαρτύρονταν για τον όγκο της προπόνησης εγώ έκανα ότι μου έλεγε και πολλές φορές έκανα και πιο πολύ. Αυτό το εκτιμούσε και έτσι είχαμε αναπτύξει μία πολύ καλή σχέση αμοιβαίας εκτίμησης που έκανε να αισθάνομαι ιδιαίτερος και να έχω ως στόχο να μην τον απογοητεύσω.