Κείμενο :Γιάννης Ψαρέλης
Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης, BSc, MSc, MBA, PhDc. Πιστοποιημένος προπονητής αθλημάτων αντοχής (τρεξίματος, κολύμβησης, τριάθλου). Κινητό: 6937170260 & Email: smartsportcoach@hotmail.com
Εισαγωγή
Η μεγάλη πλειονότητα των κορυφαίων αθλητών και αθλητριών στον κόσμο, δηλώνουν δημόσια ότι τα επιτεύγματά τους σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλονται στην ποιότητα της σχέσης που έχουν χτίσει με τον/ την προπονητή/ τριά τους.
Ο Βρεττανός πρωταθλητής στους δρόμους ημιαντοχής Steve Cram, είχε δηλώσει ότι η σχέση του με τον προπονητή του ήταν κάτι περισσότερο από σχέση προπονητή- αθλητή και έφτασε στο σημείο να δηλώσει ότι ήταν μία δεύτερη πατρική φιγούρα για εκείνον (Bush et al., 2012)
Όμως η σχέση αθλητή και προπονητή είναι σημαντική ακόμα και για τους ερασιτέχνες αθλητές, π.χ. δρομείς αντοχής, τριαθλητές, κολυμβητές κ.λπ.
Μέσα από το άρθρο θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε τους αθλητές να κατανοήσουν τη σημασία της σχέσης και πως αυτή η δυναμική σχέση βελτιώνεται.
Επίσης θα προτείνουμε μερικά απλά καθημερινά πράγματα τα οποία μπορούν να υιοθετήσουν οι προπονητές και να μπορέσουν να βελτιώσουν τη σχέση τους με τους αθλητές τους με θετικό αντίκτυπο στο αθλητικό αποτέλεσμα.
Ορισμός
Η Jowett (2005) -που έχει πλούσια ερευνητική εμπειρία και ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις στο θέμα- αναφέρει ότι ως σχέση προπονητή και αθλητή μπορεί να ορισθεί οποιαδήποτε κατάσταση στην οποία οι σκέψεις, αισθήματα και συμπεριφορές προπονητή και αθλητή αλληλοεπιδρούν.
Οι ίδιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μία δυναμική διαδικασία στην οποία συνεπάγεται ότι τόσο ο προπονητής όσο και ο αθλητής μπορούν να την επηρεάσουν και οτι αυτή η σχέση αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου και έτσι πρέπει να την προσεγγίσουμε ως διαδικασία.
Η σημασία της σχέσης προπονητή και αθλητή.
Οι Nichols & Jones (2013) παρουσιάζουν την άποψη της Jowett (2005) και η οποία θεωρεί ότι η σχέση προπονητή και αθλητή είναι σημαντική καθώς:
-
Διευκολύνει την επίτευξη της αθλητικής αριστείας.
-
Διευκολύνει την προσωπική ανάπτυξη τόσο του αθλητή όσο και του προπονητή καθώς και οι δύο μπορούν να εξελιχθούν ως προσωπικότητες εξαιτίας αυτής της σχέσης.
Οι Weinberg & Gould (2015) αναφέρουν σχετικά ότι η η σχέση αθλητή και προπονητή είναι μία από τις σημαντικότερες στο χώρο του αθλητισμού καθώς έχει βρεθεί -όπως αναφέρουν- ότι πολύ πιθανόν να καθορίσει την ικανοποίηση του αθλητή, την αυτοεκτίμησή του και τα αθλητικά του επιτεύγματα.
3+1 Cs
Η Jowett (2005) πρότεινε ότι η σχέση αθλητή και προπονητή αποτελείται από τα 3 + 1 Cs (Παλαιότερα είχε προταθεί η θεωρία για τα 3C και πλέον έχει εξελιχθεί σε 3+ 1 Cs).
Περιληπτικά εξηγούμε την πολύ χρήσιμη τοποθέτησή της (Nichols & Jones, 2013):
Εγγύτητα (closeness): H εγγύτητα αναφέρεται στη σχέση μεταξύ προπονητή και αθλητή. Εάν ένας αθλητής έχει στενή σχέση με τον προπονητή του τότε η σχέση θα χαρακτηρίζεται από αμοιβαία εκτίμηση, αλληλοϋποστήριξη και φροντίδα ο ένας για τον άλλο.
Αφοσίωση (commitment): H αφοσίωση αφορά την θέληση και των δύο να διατηρηθεί η σχέση. Δηλαδή να θέλει ο αθλητής να εξακολουθήσει να προπονείται με αυτό τον προπονητή.
Συμπληρωματικότητα (Complementarity): Η συμπληρωματικότητα αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο οι συμπεριφορές μεταξύ του προπονητή και του αθλητή είναι σε συμφωνία. Ετσι θα έχουμε υψηλή συμπληρωματικότητα εάν ο προπονητής νοιάζεται για τον αθλητή και ο αθλητής επίσης δρα με τον ίδιο τρόπο καθώς και έχει ενθουσιασμό για τις προπονήσεις με την καθοδήγηση του προπονητή του.
& Κοινός προσανατολισμός (co–orientation): O κοινός προσανατολισμός αφορά τη δημιουργία ενός κοινού τόπου σχετικά με το πως αντιλαμβάνονται την εξέλιξη του αθλητή.
Πως οι προπονητές μπορούν να βελτιώσουν την εξέλιξη των σχέσεών τους με τους αθλητές τους;
Οι Nichols & Jones (2013) παρουσιάζουν τις προτεινόμενες στρατηγικές των Mageau & Vallerand (2003). Ετσι οι προπονητές προτείνεται :
-
Να δίνουν επιλογές στους αθλητές τους. Παρότι πρέπει να υπάρχουν κανόνες και όρια στις επιλογές των αθλητών οι προπονητές πρέπει να αφήνουν περιθώριο για επιλογές.
-
Να αιτιολογούν τις επιλογές τους στους αθλητές τους.
-
Να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των αθλητών τους. Οι προπονητές πρέπει να συμπάσχουν με τους αθλητές τους δείχνοντας ότι γνωρίζουν πως αισθάνονται οι αθλητές τους.
-
Να δίνουν την δυνατότητα στους αθλητές να λαμβάνουν πρωτοβουλίες. Οι προπονητές είναι χρήσιμο να ρωτούν τους αθλητές σχετικά με το πως θεωρούν ότι πρέπει να χειριστούν θέματα που αφορούν την προετοιμασία τους και τι τακτικές προτείνουν για το χειρισμό διαφόρων θεμάτων.
-
Να δίνουν ανάδραση με τρόπο που είναι πληροφοριακός και όχι αυταρχικός.
-
Να αποφεύγουν τις εγωκεντρικές συμπεριφορές.
COMPASS
Οι Rhind & Jowett (2010) προτείνουν μία «πυξίδα» (compass) ως στρατηγική για την διατήρηση ή βελτίωση αυτής της ιδιαίτερης σχέσης (Nichols & Jones 2013). Χρησιμοποιώντας λοιπόν το ακρώνυμο COMPASS προτείνουν:
-
Conflict management/ Διαχείριση Συγκρούσεων: Η διαχείριση συγκρούσεων περιλαμβάνει προλητπικά μέτρα/ στρατηγικές για αποφυγή συγκρούσεων στο μέλλον αλλά και σωστή αντίδραση στη διαχείριση της σύγκρουσης που έχει ήδη προκύψει, π.χ. διάλογος και συζήτηση με τον αθλητή ύστερα από σχετική διαφωνία.
-
Openness/ Ειλικρίνεια: Αυτό αφορά την ειλικρινή έκφραση των συναισθημάτων τόσο του προπονητή όσο και του αθλητή.
-
Motivation/ Παρακίνηση: Ο προπονητής δείχνει έμπρακτα ότι έχει την διάθεση/ παρακίνηση να συνεχίζει να εργάζεται μαζί με τον αθλητή, αναφορικά με την αθλητική του εξέλιξη καθώς και ότι έχει τις απαραίτητες γνώσεις και ικανότητες για να βοηθήσει τον αθλητή στην επίτευξη των αθλητικών του στόχων.
-
Positivity/ Θετικότητα: Ο προπονητής δείχνει μία θετική στάση απέναντι στον αθλητή, προσαρμόζοντας την συμπεριφορά του στις ανάγκες του.
-
Advice/ Συμβουλή: O προπονητής μπορεί να συμβάλει στην διατήρηση της σχέσης του με τον αθλητή, συμβουλεύονάς τον για θέματα που τυχόν δημιουργούνται.
-
Support/ Υποστήριξη: Ο προπονητής δείχνει την υποστήριξή του προς τον αθλητή, δηλώνοντας του ότι είναι διαθέσιμος για να συζητήσουν τόσο αθλητικά όσο και μη αθλητικά θέματα.
-
Social networks/ Κοινωνικά δίκτυα: Η σχέση μεταξύ προπονητή και αθλητή μπορεί να βελτιωθεί ή να διατηρηθεί στο επιθυμητό επίπεδο όταν περνούν χρόνο και εκτός αθλητικών δραστηριοτήτων.