Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης- Προπονητική ομάδα Smart Sport & Συντακτική ομάδα TriathlonWorld/ CyclingWorld (Email : info@triathlonworld.gr) .
Παρότι δεν υπάρχει προπονητής που να αγνοεί τις βασικές προπονητικές αρχές– η τουλάχιστον έτσι θα θέλαμε να πιστεύουμε- ο καθένας τις εφαρμόζει τελείως διαφορετικά. Σε ορισμένα αθλήματα μάλιστα υπάρχουν χώρες οι οποίες έχουν δημιουργήσει συγκεκριμένες προπονητικές σχολές, καθεμία από τις οποίες περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων και την ύπαρξη μίας συγκεκριμένης προπονητικής φιλοσοφίας.
Συνήθως στα αθλήματα αντοχής οι προπονητές τρεξίματος και κολύμβησης ήταν αυτοί που δημιουργούσαν την προπονητική φιλοσοφία της χώρας τους, μία φιλοσοφία που αργότερα εξαπλωνόταν και στα άλλα αθλήματα. Βέβαια όπως αναφέραμε και παραπάνω η ύπαρξη προπονητικής σχολής δεν περιορίζεται στην εκγύμναση αθλητών αντοχής αλλά υπάρχει και σε άλλα αθλήματα. Υπάρχουν πολλλές διάσημες προπονητικές σχολές όπως της Ρουμανίας στην ενόργανη γυμναστική, της Ανατολικής Γερμανίας στην κολύμβηση, της Ιταλίας στο τρέξιμο αντοχής, της Ουγγαρίας στην υδατοσφαίρηση κ.λπ.
Η ύπαρξη εθνικής προπονητικής σχολής είναι μία προσπάθεια που κάνουν κατά καιρούς κάποιες χώρες για να πρωταγωνιστήσουν σε κάποιο άθλημα και με πολύ επιστημονική έρευνα και συστηματική εργασία καταφέρνουν να ξεχωρίσουν στο παγκόσμιο αθλητικό στερέωμα. Είναι συνήθως project στα οποία συμμετέχουν αθλητικοί επιστήμονες, προπονητές και αθλητές υψηλού επιπέδου και είναι πλάνα όπου ο σχεδιασμός τους περιλαμβάνει πολυετή υλοποίηση.
Είναι σαφές ότι αυτά τα project προάγουν την προπονητική του κάθε αθλήματος και προσφέρουν σημαντικά στην επιστημονική/ προπονητική του εξέλιξη. Δυστυχώς εμείς στην Ελλάδα ποτέ δεν μπήκαμε σε αυτή την λογική, ποτέ δεν λειτούργησε το εθνικό κέντρο υψηλού αθλητισμού και έρευνας στο ΟΑΚΑ, ποτέ δεν προάγαμε την προπονητική ενός αθλήματος και ότι επιτυχίες είχαμε έχει αποδειχθεί ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ήταν καθαρό ταλέντο κάποιων αθλητών, η «τρέλα» κάποιων προπονητών και δυστυχώς η χρήση απαγορευμένων ουσιών. Εμείς όχι μόνο δεν προάγαμε την προπονητική κάποιων αθλημάτων (εξαίρεση μπορεί να αποτελούν 2-3 ομαδικά αθλήματα) αλλά καταργήσαμε και εργασίες ετών εφαρμόζοντας με καταστροφικό για την υγεία των αθλητών τρόπο την αρχή απόλυτης εξιδείκευσης συνοδεύοντάς της με την μέγιστη καθημερινή προσπάθεια, όπου βέβαια αυτό υποστηριζόταν με απαγορευμένες αναβολικές ουσίες.
Στην βιβλιογραφία επίσημα δεν έχουν καταγραφεί – ίσως λόγω της μικρής του ιστορίας- προπονητικές σχολές τριάθλου παρά μόνο εάν θεωρήσουμε κάτι τέτοιο τις προσπάθειες των αυστραλών – που όμως εκεί αυτό εντάσσεται στο project του Αυστραλέζικου αθλητικού ινστιτούτου, των ΗΠΑ διαμέσου του κέντρου στο Boulder, των Γάλλων διαμέσου των περιφερειών και των προπονητών αυτών (+των αθλητικών κέντρων προετοιμασίας), των Αγγλών στο Loughborough, των Νεοζηλανδών, των Γερμανών στην μεγάλη απόσταση όπου είναι αρκετά επηρεασμένοι από την προπονητική φιλοσοφία της Ανατολικής Γερμανίας και Σοβιετικής Ενωσης κ.λπ.
Ομως σε αρκετές χώρες όπως παρτηρήσαμε και πιο πάνω υπάρχουν προπονητικές σχολές που συνήθως προέρχονται/ έχουν δημιουργηθεί από τον στίβο και την κολύμβηση και αυτό γιατί προπονητές προερχόμενοι από αυτά τα αθλήματα έχουν μεγάλη επηροή και καταλαμβάνουν νευραλγικές θέσεις στα κέντρα υψηλού αθλητισμού.
Από όλες αυτές τις προπονητικές σχολές, φιλοσοφίες και προσεγγίσεις υπάρχει κάποια που ταιριάζει καλύτερα σε εμάς, τον τρόπο ζωής και την παρούσα αθλητική φάση στην οποία βρισκόμαστε. Διαβάζοντας πολλές φορές περιοδικά ή ακόμα και κάποια βιβλία μπαίνουμε στην διαδικασία να σκεφτόμαστε με ένα συγκεκριμένο τρόπο ο οποίος είναι ο τρόπος σκέψης μίας προπονητικής σχολής και αργότερα να τον θεωρούμε αυτό ως τον μοναδικό τρόπο προσέγγισης στο άθλημά μας. Ομως αυτό είναι τελείως λάθος. Γιατί :
- H κάθε προπονητική σχολή και φιλοσοφία κάνει κάποιες παραδοχές οι οποίες δεν έχουν την απόλυτη επιστημονική και εργαστηριακή υποστήριξη και υπόβαθρο.
- Η κάθε προπονητική σχολή και φιλοσοφία έχει αρκετά σημαντικά στοιχεία να προσφέρει όμως έχει και κάποιες σημαντικές ελλείψεις. Εάν υπήρχε μία και μοναδική και βέλτιστη προπονητική φιλοσφοφία τότε όλες οι άλλες θα είχαν καταρρεύσει.
- Δυστυχώς ποτέ δεν μαθαίνουμε όλη την αλήθεια για τις επιτυχημένες προπονητικές σχολές. Πρόσφατα επικοινωνήσαμε με αθλητικό επιστήμονα που συνεργάζεται με εθνική ομοσπονδία τριάθλου και με πολύ ευγενικό τρόπο αρνήθηκε να κάνει συνέντευξη προβάλλοντας το πολύ σωστό επιχείρημα ότι δεν μπορεί να δημοσιεύσει επιστημονικά ευρήματα τα οποία γνωρίζει μόνος ο εργοδότης του και τα οποία δίνουν φυσικά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους αθλητές αυτής της χώρας.
- Από τις δημοσιεύσεις διαφόρων επιστημόνων στο τρίαθλο που προέρχονται κυρίως από Πανεπιστήμια και επιστημονικά κέντρα καταλαβαίνουμε και τι προπονητική φιλοσοφία επικρατεί ή θα επικρατήσει σε αυτές τις χώρες.
Εάν αναλογιστούμε λίγο τα παραπάνω πρέπει να σκεφτούμε τα εξής :
- Τα περιοδικά προερχόμενα από μία συγκεκριμένη χώρα – π.χ. ΗΠΑ και Αγγλία- παρουσιάζουν προπονητικά προγράμματα που βασίζονται σε συγκεκριμένη προπονητική φιλοσοφία. Εάν διαβάσει κάποιος προπονητικό πρόγραμμα από περιοδικό ή βιβλίο τριάθλου από άλλη χώρα ίσως δυσκολευτεί να το καταννοήσει εάν δεν γνωρίζει την προπονητική φιλοσοφία που υπάρχει σε αυτή την χώρα. Η ίσως να του φανεί τελείως άκυρο και λάθος.
- Δεν είναι όλοι οι ανθρωποι το ίδιο και δυστυχώς μερικοί προπονητές που έχουν την «συνταγής μαγειρικής» ως προσέγγιση στην προπονητική είναι σίγουρο ότι αυτό δεν θα αποδώσει αυτό σε όλους τους αθλητές που προέρχονται από μία χώρα. Δηλαδή μία προπονητική φιλοσοφία και κάποιο προπονητικό πρόγραμμα μπορεί να είναι επιτυχημένο σε έναν αθλητή αλλά όχι σε έναν άλλο. Συνεπώς είναι ευθύνη του προπονητή αφού γνωρίσει έναν αθλητή να καταλάβει τι είδους προπονητική προσέγγιση μπορεί να έχει που να ταιριάζει στις σωματικές και ψυχικές ιδιαιτερότητες του αθλητή καθώς και στον τρόπο ζωής του. Φυσικά και δεν υπάρχει προπονητής που να μην έχει κάποιες απόψεις, προτίμηση σε μία προπονητική σχολή και μερικές φορές και ορισμένες εμμονές. Ομως εάν πρωτάσσει το συμφέρον του αθλητή του και είναι προσηλωμένος στον κοινό στόχο τότε είναι σίγουρο ότι θα δοκιμάσει διαφορετικά πράγματα μέχρι να βρει αυτό που θα έχει τον μεγαλύτερο βαθμό βελτίωσης στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή σύμφωνα με το πλάνο που έχει από κοινού θέσει με τον αθλητή.
- Ανάλογα με τα χρόνια ενασχόλησης μας με το άθλημα, τους στόχους μας, τον τρόπο ζωής μας, την ηλικία μας, τις διαθέσιμες ώρες για προπόνηση κ.λπ. είναι σαφές ότι καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό και η επιλογή της προπονητικής σχολήες
- Δεν είναι το πρόγραμμα ο θυσαυρός. Συνήθως οι τριαθλητές θέλουμε ψάχνουμε να βρούμε ένα μαγικό πρόγραμμα το οποίο εάν εφαρμόσουμε θα βελτιωθούμε δραματικά. Τις περισσότερες φορές αυτός που έχει σχεδιάσει το πρόγραμμα έχει στο μυαλό του κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που καταλαβαίνει και ερφαρμόζει ο αναγνώστης του προγράμματος. Προσωπικά έχω παρατηρήσει ότι όταν κάνουμε την πρώτη φορά με έναν αθλητή μία προπόνηση κλειδί αυτός καταλαβαίνει κάτι το τελείως διαφορετικό από αυτό που ήθελα να κάνει. Ακόμα και γυμνάζει διαφορετική αξία από αυτή που θα ήθελα να γυμνάσει.
Προσωπικά νοιώθω πολύ τυχερός που γνώρισα και προπονήθηκα με προπονητές που προέρχονταν από τις πιο γνωστές προπονητικές σχολές και με τους οποίους ανάλωσα πολλές ώρες στο να μπορέσω να καταννοήσω την ουσία των προπονητικών τους σχολών.
Ομως αυτό που καταννοεί κάποιος είναι ότι το βέλτιστο είναι να κρατάει τα καλύτερα στοιχεία της κάθες σχολής –που πολλές φορές είναι και θέματα νοοτροπίας και νοητικής προσέγγισης- και να δημιουργήσει ένα προσωποιημένο μοντέλο ανάπτυξης του κάθε αθλητή του. Μέσα από την προπονητική διαδικασία ο κάθε αθλητής και ο προπονητής του μαθαίνει το σώμα του αθλητή και μέσω από αυτή την καθημερινή επικοινωνία και μακροχρόνια σχέση δημιουργείται ένα προπονητικό εργαλείο που βελτιώνει τον αθλητή. Αυτή είναι η έξυπνη προσέγγιση. Είναι αυτή η προσέγγιση που εξασφαλίζει συνεχή πρόοδο και αθλητική εξέλιξη. Στις άλλες περιπτώσεις υπάρχει εξέλιξη αλλά συνήθως επέρχεται μία μεγάλη περίοδος που κολλάει ο αθλητής σωματικά. Γι’ αυτό και είμαστε αντίθετοι στα προγράμματα κονσέρβα, γι’ αυτό είμαστε αντίθετοι στην προπονητική (?) μέσω ίντερνετ…Η «διάγνωση» δεν μπορεί να γίνει εξ’ αποστάσεως και μόνο με σωστή διάγνωση μπορεί να επιλεγεί το πρόγραμμα βελτίωσης του αθλητή. Διαίσθηση και επιστήμη, τέχνη και επιστήμη δημιουργούν το μίγμα εξέλιξης του αθλητή.
Συμπέρασμα : Η προπονητική σχολή/ φιλοσοφία/ προσέγγιση που θα εφαρμοστεί σε έναν αθλητή σε συγκεκριμένη περίοδο πρέπει να είναι αποτέλεσμα απόφασης που θα γίνει βάσει της συστηματικής και σχεδόν καθημερινής παρακολούθησης του αθλητή και όχι της εμμονής ενός προπονητή ή της ελάχιστης προσπάθειας εκ μέρους του . Η για το προχωρήσουμε περαιτέρω δεν υπάρχει μαγική προπονητική σχολή ή μαγική φωτοτυπία προγράμματος. Υπάρχει προπονητής που μας παρατηρεί και βλέπει θέματα/ ζητήματα προς βελτίωση. Και όσο πιο καθημερινά και συχνά συμβαίνει αυτή η επαφή τόσο πιο πολύ βελτιωνόμαστε. Το εάν θα κάνουμε 50άρια ή 100άρια στην κολύμβηση ή 1000αρια ή συνεχόμενο στο τρέξιμο έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
Υ.Γ. Αυτό το άρθρο είναι ως συνέχεια των ερωτήσεων που έλαβα σε συνέχεια της «δημοσίεσης»/ ανάρτησης του άρθρου για την ποσότητα προπόνησης.
